Systeemgericht werken

Bij het systeem gericht werken  gaat men er van uit dat de mens pas werkelijk begrepen kan worden binnen de context van hun onderlinge relaties. Er wordt vaak gedacht dat iemand een vaststaand karakter heeft. Toch gedragen mensen zich binnen een andere context (systeem) steeds anders. Een ieder gedraagt zich anders in de rol die ze hebben op dat moment hebben. Denk aan het verschil in rol als b.v. partner, kind, broer of zus, vriend of vriendin, leerling of collega. Binnen de systeemtheorie gaat men er vanuit dat mensen een groot gedragsrepertoire hebben en per situatie kunnen schakelen naar ander gedrag. Er wordt dan ook vanuit gegaan dat mensen context (systeem) gevoelig zijn.

Dit betekent voor de hulpverlening dat problemen ook in hun sociale context moeten worden bezien. Het zelfde probleem voor de een, geldt niet voor de ander. De hulpverlening moet daarom niet alleen rekening houden met en aandacht hebben voor het individuele probleem. De omgeving heeft invloed op deze individuele problematiek. Om die reden moet de context en het probleem in onderling verband worden bekeken. Er is sprake van wederzijdse beïnvloeding.

Wat is nu een systeem?

Een systeem is een geheel van onderdelen die samen een eenheid vormen. Zij streven hetzelfde doel na. Een systeem heeft eigen normen, waarden, rollen, manieren van communiceren, opvattingen en doelen. Daarnaast kan een systeem een subsysteem bevatten. Denk hierbij aan een gezin (systeem), de ouders of de kinderen (subsysteem).

Manier van werken

Er wordt binnen het systeemgericht werken niet uitgegaan van het zoeken naar een ‘waarheid’. Er is sprake van ‘meervoudige partijdigheid’. Dat houdt in dat

• Iedereen mag zeggen wat hij of zij wil
• Iedereen krijgt de erkenning van zijn of haar standpunt, zonder iemand hierin gelijk te geven
• Er is een open en transparante relatie met iedereen
• Iedereen wordt vertrouwd

Er wordt niet primair gewerkt aan het verbeteren van het gedrag van een individu, maar aan het verbeteren van de onderlinge communicatie en de interactie. Een belangrijk onderdeel van het systemisch werken is het op zoek gaan naar zogenaamde ‘dominante’ opvattingen. Dat zijn eigen, vanzelfsprekende opvattingen en waarheden die relaties, gewoontes en manier van leven in stand houden. Als een dominante opvatting blijft bestaan, blijft men gevangen in eigen realiteit en blijven problemen bestaan of worden zelfs groter. Binnen het systemisch werken wordt gezocht naar een andere manier van realiteit en de interactie tussen elkaar.